Ngành sản xuất, chế biến thực phẩm là một trong những ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam, đóng góp lớn vào sự phát triển kinh tế – xã hội và nâng cao đời sống người dân. Ngành này bao gồm các hoạt động sản xuất và chế biến các loại thực phẩm từ nguồn nguyên liệu nông, lâm, thuỷ sản, gia súc, gia cầm và các nguyên liệu khác. Các sản phẩm của ngành này phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

Theo thống kê của Tổng cục Thống kê, trong 10 năm qua (2013-2022), ngành sản xuất, chế biến thực phẩm đã tăng trưởng ổn định với mức trung bình khoảng 7% mỗi năm. Giá trị sản xuất của ngành này đã tăng từ 264.000 tỷ đồng năm 2013 lên 612.000 tỷ đồng năm 2022, chiếm khoảng 10% GDP của cả nước. Ngành này cũng đã tạo ra hàng triệu việc làm cho lao động trong các lĩnh vực liên quan như nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ, vận tải, bán lẻ, …

Ngành sản xuất, chế biến thực phẩm cũng là một trong những ngành có tiềm năng xuất khẩu lớn của Việt Nam. Theo Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu của ngành này đã tăng từ 17,6 tỷ USD năm 2013 lên 40 tỷ USD năm 2022, chiếm khoảng 15% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của cả nước. Các sản phẩm xuất khẩu chủ lực của ngành này bao gồm: cà phê, tiêu, hạt điều, gạo, thủy sản, trái cây, rau quả, …

Tuy nhiên, ngành sản xuất, chế biến thực phẩm cũng đang đối mặt với nhiều thách thức và khó khăn trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và biến đổi khí hậu. Một số thách thức và khó khăn chính là: cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ trong khu vực và trên thế giới; yêu cầu về chất lượng, an toàn và tiêu chuẩn của các thị trường xuất khẩu; thiếu hụt nguồn nguyên liệu do giảm diện tích canh tác và ảnh hưởng của thiên tai; thiếu hụt vốn đầu tư và công nghệ hiện đại; thiếu hụt nhân lực có trình độ và kỹ năng chuyên môn; …

Để phát triển bền vững ngành sản xuất, chế biến thực phẩm trong giai đoạn tới, cần có sự đồng thuận và phối hợp giữa các bộ ngành liên quan, các doanh nghiệp và các tổ chức xã hội. Một số giải pháp cơ bản được đề xuất là: đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ mới; đào tạo và bồi dưỡng nhân lực chất lượng cao; xây dựng và phát triển các chuỗi giá trị từ nguồn nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng; nâng cao năng lực cạnh tranh và thâm nhập thị trường; tăng cường quản lý nhà nước và thực hiện các cam kết hội nhập; bảo vệ môi trường và phát triển bền vững; …

1 số doanh nghiệp lớn trong ngành

Trong ngành sản xuất, chế biến thực phẩm, có nhiều công ty lớn và uy tín, không chỉ trên thị trường trong nước mà còn có mặt ở nhiều quốc gia trên thế giới. Dưới đây là một số công ty tiêu biểu trong ngành này:

– Vinamilk là công ty sữa hàng đầu Việt Nam, với doanh thu 60.000 tỷ đồng và lợi nhuận hơn 8.500 tỷ đồng năm 2022. Vinamilk có hơn 250 sản phẩm sữa và các sản phẩm từ sữa, phân phối tới hơn 50 quốc gia và vùng lãnh thổ. Vinamilk cũng là công ty duy nhất của Việt Nam lọt vào top 50 công ty sữa lớn nhất thế giới theo báo cáo của Rabobank.

– Masan Consumer là công ty hàng tiêu dùng lớn thứ hai Việt Nam, với doanh thu hơn 26.000 tỷ đồng và lợi nhuận hơn 5.400 tỷ đồng năm 2022. Masan Consumer có nhiều thương hiệu nổi tiếng như Omachi, Kokomi, Vinacafé, Chinsu, Nam Ngư, Tam Thái Tử… Masan Consumer cũng đã mua lại 20% cổ phần của Vingroup trong VinCommerce và VinEco để tạo ra một chuỗi giá trị từ nông sản đến bán lẻ.

– Kido Group là công ty bánh kẹo và đồ uống lớn nhất Việt Nam, có nhiều thương hiệu quen thuộc như Kinh Đô, Cosy, Solite, Celano, Merino… Kido Group cũng đã hợp tác với các đối tác quốc tế như Mondelez, PepsiCo, Unilever để mở rộng thị trường và nâng cao chất lượng sản phẩm.

– Thành Thành Công – Biên Hòa (TTC) là một trong những doanh nghiệp nông nghiệp đầu ngành tại Việt Nam với hơn 50 năm hoạt động, TTC AgriS đang dẫn đầu thị trường nội địa với gần 50% thị phần ngành đường.

– Vĩnh Hoàn là một trong những doanh nghiệp hàng đầu trong ngành sản xuất chế biến thực phẩm tại Việt Nam. Công ty là nhà cung cấp uy tín của các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản, Châu Âu, Hàn Quốc, Trung Quốc và nhiều nước khác. Sản phẩm chủ lực của công ty là cá tra và các sản phẩm từ cá tra như fillet cá tra, cá tra viên, cá tra xay, cá tra khô, cá tra tẩm ướp, cá tra hộp.

– DABACO là doanh nghiệp hoạt động trên nhiều lĩnh vực liên quan đến ngành thực phẩm, bao gồm: chăn nuôi, thu mua, chế biến, kinh doanh và xuất khẩu các sản phẩm từ thịt lợn, thịt gà, trứng gà, thức ăn chăn nuôi, bột mì, bánh mì và các sản phẩm khác.

Đây là một số công ty lớn trong ngành sản xuất, chế biến thực phẩm của Việt Nam. Ngành này vẫn còn nhiều tiềm năng phát triển, đặc biệt khi nhu cầu về thực phẩm an toàn, chất lượng và đa dạng của người tiêu dùng ngày càng cao. Các công ty trong ngành cần không ngừng đổi mới, nâng cao năng lực sản xuất, chế biến và phân phối, để tạo ra những sản phẩm thực phẩm mang giá trị dinh dưỡng và sức khỏe cho người Việt Nam và thế giới.

Triển vọng ngành sản xuất chế biến thực phẩm trong năm 2023-2024

Ngành sản xuất chế biến thực phẩm là một trong những ngành có vai trò quan trọng trong nền kinh tế và đời sống của Việt Nam. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA)ngành này đã đạt doanh thu 38 tỷ USD trong năm 2022, chiếm 9,6% GDP và tạo việc làm cho hơn 1,5 triệu lao động. Ngành này cũng đã xuất khẩu sang hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ, với những thị trường chủ lực như Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và EU.

Trong năm 2023-2024, ngành sản xuất chế biến thực phẩm được dự báo sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, với những yếu tố thuận lợi như:

– Nhu cầu tiêu dùng thực phẩm sạch, an toàn, chất lượng cao và đa dạng hóa của người dân trong nước và quốc tế.

– Sự hỗ trợ của chính phủ thông qua các chính sách khuyến khích đầu tư, ưu đãi thuế, hỗ trợ tín dụng, xây dựng cơ sở hạ tầng và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

– Sự hợp tác của các tổ chức quốc tế và khu vực như ASEAN, APEC, WTO, RCEP, CPTPP, EVFTA… trong việc mở rộng thị trường và tạo điều kiện thuận lợi cho xuất nhập khẩu.

– Sự đổi mới sáng tạo của các doanh nghiệp trong việc áp dụng công nghệ cao, nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí sản xuất và tiêu thụ, tăng hiệu quả kinh doanh và bền vững môi trường.

Tuy nhiên, ngành sản xuất chế biến thực phẩm cũng đối mặt với những thách thức và rủi ro như:

– Sự biến đổi khí hậu và thiên tai gây ảnh hưởng đến nguồn nguyên liệu và chuỗi cung ứng.

– Sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ trong khu vực và trên thế giới, đặc biệt là Trung Quốc và Ấn Độ.

– Sự thiếu hụt nhân lực có trình độ chuyên môn cao và kỹ năng quản lý hiện đại.

– Sự thiếu nhất quán và minh bạch của các quy định pháp luật liên quan đến an toàn thực phẩm, bảo vệ người tiêu dùng và bảo vệ môi trường.

Để vượt qua những khó khăn và tận dụng những cơ hội, ngành sản xuất chế biến thực phẩm cần có những chiến lược phù hợp như:

– Tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn thực phẩm, bao bì và nhãn mác.

– Đẩy mạnh việc xúc tiến thương mại, tìm kiếm các thị trường mới và mở rộng các thị trường hiện có, đặc biệt là các thị trường có tiềm năng lớn như Châu Phi, Trung Đông và Nam Mỹ.

– Đầu tư vào việc nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới, phù hợp với xu hướng tiêu dùng và nhu cầu của từng đối tượng khách hàng.

– Ứng dụng công nghệ 4.0 vào quá trình sản xuất, quản lý và kinh doanh, như IoT, AI, Big Data, Blockchain, Cloud Computing…

– Xây dựng một môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch và công bằng cho các doanh nghiệp trong ngành, bằng cách hợp tác với các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội và các đối tác chiến lược.

Ngành sản xuất chế biến thực phẩm là một ngành có tiềm năng lớn và đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam. Với những nỗ lực của các doanh nghiệp và sự hỗ trợ của chính phủ và các tổ chức quốc tế, ngành này có thể đạt được những thành tựu cao hơn trong năm 2023-2024 và những năm tiếp theo.

Báo cáo phân tích triển vọng ngành trong năm 2023-2024

Ngành thủy sản:

• Nhu cầu yếu cản trở sự phục hồi – VNDS – 202230607
• Ngành tôm: Nhu cầu giảm trong năm 2023 – KIS – 20230505
• Báo cáo ngành thủy sản: cá tra – VCBS – 20230302
• Kỳ vọng phục hồi Q2/2023 nhờ điểm sáng xuất khẩu sang Trung Quốc – APS – 20230301
• Lợi nhuận năm 2023 giảm do mức nền so sánh cao – SSI – 20230109

Ngành nông nghiệp:

• Ngành lúa gạo: Xuất khẩu gạo giữ đà tăng trưởng – KIS – 20230505
• Ngành lúa gạo: Xuất khẩu gạo đột phá – KIS – 20230330
• Ngành lúa gạo: Thiên thời, địa lợi – VCBS – 20230217
• Giá nông sản biến động trái chiều trong năm 2023 – VNDS – 20230405
• Giá đường cao thúc đẩy tăng trưởng lợi nhuận năm 2023 – SSI – 20230531
• Ngành mía đường: Ổn định trong sự bảo hộ của chính sách thuế – VCBS – 20230317

Ngành chăn nuôi:

• Sản xuất thịt: Lạc quan trong thận trọng – VNDS – 20230529
• Chăn nuôi heo: Rũ bùn đứng dậy – VCBS – 20230511
• Sản xuất thịt: Giá lợn hơi có tín hiệu hồi phục – VNDS – 20230421

Tình hình hoạt động doanh nghiệp, chỉ số IPP của ngành (cập nhật theo báo cáo của GSO tháng 6/2023)